Okrągły, symetryczny, anatomiczny… Kontrowersyjny smoczek budzi wątpliwości zarówno logopedów jak i rodziców. Potrafi skłócić ze sobą mamę i tatę, babcie i ciocie. Dziś kilka słów o tym, co potrafi zdziałać mały „uspokajacz”.
Pierwsze próby ssania obserwujemy już w badaniu ultrasonograficznym około 11 tygodnia życia. W miarę upływu czasu dochodzi do skoordynowania pracy ssania, połykania i oddychania naszego maleństwa. Jest to okres pomiędzy 32 a 35 tygodniem życia.
Ssanie jest jednym z najważniejszych odruchów, z którymi rodzi się dziecko. Od momentu przyjścia na świat odruch ten będzie kojarzony z przyjemnością, jaką dla malucha jest karmienie piersią mamy. Niemowlę przystawione do piersi przestaje płakać, uspokaja się. Nie chodzi mu wyłącznie o zaspokojenie głodu. Większość mam wie o tym doskonale. Chodzi o to, że czuje się wtedy bezpiecznie bo najbliższa mu osoba jest przy nim. I tu na drodze pojawia się coś, co daje maluchowi namiastkę TEGO. Mały, kolorowy uspokajacz – smoczek. Prawie zawsze szukamy go w „sytuacji kryzysowej”, a każde maleństwo szybko się do niego przywiązuje. Oczywiście znajdą się również takie dzieci, które ze smoczkiem się nie polubią, a inne mogą wybrać do ssania kciuk.
Jakie są konsekwencje zbyt długiego ssania smoczka?
Odruch ssania powinien zanikać pomiędzy pierwszym a drugim rokiem życia dziecka, w miarę dojrzewania ośrodkowego układu nerwowego. W tym czasie obserwujemy już gryzienie i żucie pokarmów. Zmienia się sposób połykania, zaczyna się również właściwa praca narządów artykulacyjnych – mięśnia okrężnego warg, języka, policzków, podniebienia. Pojawiają się pierwsze ząbki. Ssanie smoczka w tym okresie staje się już nawykiem, z którym ciężko walczyć. Smoczek zaczyna być najlepszym przyjacielem dziecka, a rozstanie z nim i sposoby pozbycia się go spędzają z oczu sen wielu rodzicom. Jednak warto sprawdzić czego potrafi dokonać ten mały przyjaciel naszego dziecka.
Jedną z pierwszych przypadłości tego nawyku jest utrwalenie tzw. infantylnego sposobu połykania. Podczas połykania prawidłowy ruch języka to uniesienie języka do podniebienia. Jeśli język napotka na blokadę w postaci smoczka – opada na dno jamy ustnej. Pod nim nagromadzi się ślina, która powinna zostać połknięta. Niektóre z dzieci potrafią trzymać smoczek w kąciku ust, co wpływa na nieprawidłowe ułożenie języka i zębów. Niepokoi fakt, iż rodzice pozwalają brzdącowi mówić a nawet jeść ze smoczkiem w buzi. Pamiętajmy, że dając maluchowi smoczek blokujemy pracę języka w pozycji pionowej w obrębie jamy ustnej. Następstwem jest obniżona pionizacja języka, która niezbędna jest podczas realizacji głosek szumiących (sz, ż, cz, dż) czy półotwartych (r, l). Często obserwujemy również nieprawidłową realizację głosek syczących i tzw. seplenienie międzyzębowe. Warto wiedzieć, że długotrwale stosowany smoczek obniża mięsień okrężny warg, tak ważny w realizacjach głosek p, b, m, jak również wpłynie na wymowę głosek ciszących czyli ś, ,ź, ć, dź.
Kolejnym skutkiem wynikającym z długotrwałego używania smoczka są wady zgryzu. Jedną z nich jest tzw. zgryz otwarty. Występuje wtedy gdy górne i dolne zęby nie stykają się ze sobą tworząc otwartą przestrzeń. Język wysuwa się pomiędzy zęby, czego konsekwencją jest wspomniana wyżej wymowa międzyzębowa. Następną wadą zgryzu, która może wystąpić jest tyłozgryz (cofnięcie się żuchwy w stosunku do górnej szczęki) czy zwężenie szczęki.
Chcąc wyeliminować smoczek z życia dziecka musimy pamiętać o zaspokojeniu jego potrzeb emocjonalnych i małymi krokami przygotować się do dużej zmiany. W tej sytuacji postaraj się odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście Twój szkrab potrzebuje smoczka przez cały dzień? Spróbuj systematycznie ograniczyć jego używanie.
Kupując smoczek zwróć uwagę na jego wielkość i jakość tworzywa, z którego został on wykonany. Te najnowocześniejsze mają kształt zbliżony do piersi mamy i są zaprojektowane tak, by jak najmniej zaszkodziły dziecku.
Autorka tekstu:
Magdalena Fałek – szczęśliwa mama, neurologopeda, logopeda medialny, lektor, wykładowca
Poznaj naszą ofertę smoczków
