Jesteś na urlopie po ciąży? Poznaj swoje prawa

Urodzenie dziecka dla świeżo upieczonej mamy oznacza urlop macierzyński. Nie jest to jedyny urlop, z którego może skorzystać kobieta po przyjściu na świat dziecka. Odpowiadamy na często zadawane pytania dotyczące urlopów związanych z macierzyństwem.

Urlop macierzyński po urodzeniu dziecka

W podstawowym wymiarze (po urodzeniu jednego dziecka) urlop macierzyński trwa 20 tygodni i jest płatny. Przyszła mama może zdecydować, jak wykorzysta przysługujący jej urlop – zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami możliwości są dwie:

• wykorzystanie 6 tygodni przed porodem, a pozostałych po porodzie,
• skorzystanie z urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze po urodzeniu dziecka.

W kontekście tego urlopu często pojawia się pytanie, czy kobieta może wrócić do pracy przed upływem wspomnianych 20 tygodni. Tak, jest to możliwe – po 14 tygodniach, o ile jednak pozostałą część wykorzysta pracujący na umowę o pracę ojciec dziecka.

Urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim

Wiele młodych mam chce jak najdłużej po porodzie pozostać w domu, aby osobiście sprawować opiekę nad dzieckiem. Stąd często pojawia się pytanie, czy możliwy jest urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim. Odpowiedź brzmi – tak.

Kobiety pracujące na podstawie umowy o pracę mają prawo do urlopu i mogą z niego skorzystać tuż po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Dotyczy to również zaległego urlopu wypoczynkowego. Co ważne, pracodawca ma obowiązek udzielić takiego urlopu.

Z urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim może skorzystać także pracownik-ojciec. Taką możliwość dopuszczają przepisy regulujące kwestie urlopu – Kodeks pracy.

Urlop rodzicielski po urodzeniu dziecka

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego kobieta nie musi od razu wracać do pracy – może skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Przysługuje on w wymiarze 32 tygodni i można z niego skorzystać:

• jednorazowo – z reguły jest udzielany tuż po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, co w efekcie daje 52 tygodnie, czyli rok osobistej opieki nad dzieckiem,
• w częściach (nie więcej niż 4) – tuż po zakończeniu urlopu macierzyńskiego konieczne jest wykorzystanie 6 tygodni, a kolejne należy wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z urlopu rodzicielskiego jest złożenie wniosku. Świeżo upieczona mama powinna to zrobić w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Urlop wypoczynkowy po urlopie rodzicielskim

Kobieta, która zdecydowała się na osobistą opiekę nad dzieckiem, nie traci prawa do urlopu. Czy urlop wypoczynkowy można wykorzystać po urlopie rodzicielskim? Tak, a występowanie przez kobiety o urlop tuż po zakończeniu urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego to często spotykana praktyka.

Czy możliwe jest przerwanie urlopu rodzicielskiego?

Pojawienie się możliwości skorzystania ze żłobka to jeden z powodów, dla których kobiety mają wątpliwości, czy możliwe jest przerwanie urlopu rodzicielskiego. Owszem, chociaż trzeba pamiętać o konsekwencjach – jeżeli:

• kobieta nie później niż 21 dni po porodzie złożyła wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, to niewykorzystana część przepadnie – nie będzie ona mogła z niej skorzystać w terminie późniejszym,
• kobieta najpierw wykorzystała urlop macierzyński, a potem skorzystała z urlopu rodzicielskiego, to 16 tygodni tego urlopu można wykorzystać w terminie późniejszym.

Przerwanie urlopu rodzicielskiego – choć jest możliwe – warto przemyśleć. W pierwszym przypadku sposobem, aby nie stracić części urlopu, jest przekazanie go ojcu dziecka.

Urlop wychowawczy po urodzeniu dziecka

Ostatnim rodzajem urlopu, z jakiego może skorzystać kobieta po urodzeniu dziecka, jest urlop wychowawczy. Co warto wiedzieć o tym urlopie? Oto najważniejsze informacje:

• w kodeksie pracy wymiar urlopu wychowawczego został ustalony na 36 miesięcy – przysługuje on pracownikom, którzy są zatrudnieni co najmniej od 6 miesięcy,
• można z niego skorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat,
• każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 1 miesiąca urlopu wychowawczego – urlopu tego nie można przenieść na drugiego z rodziców.

Urlop wychowawczy udzielany jest na pisemny wniosek. Należy go złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Ciąża na wychowawczym – jakie masz prawa?

Może się okazać, że na urlopie wychowawczym kobieta dowiedziała się, że jest w ciąży. Co wówczas? Ciąża na urlopie wychowawczym oznacza wybór – przyszła mama może:

• przerwać urlop wychowawczy i zacząć korzystać ze zwolnienia lekarskiego, jeżeli są do tego wskazania,
• pozostać na urlopie wychowawczym.

W pierwszym przypadku konieczny jest powrót do pracy choćby na jeden dzień. Przekazanie pracodawcy zwolnienia lekarskiego wiąże się z uzyskaniem m.in. prawa do zasiłku chorobowego i urlopów związanych z macierzyństwem.

Przerwanie urlopu wychowawczego – czy to możliwe?

Tak, przerwanie urlopu wychowawczego jest możliwe. Kobieta, która chce skrócić urlop wychowawczy, ma do tego prawo. Termin powrotu do pracy zależy jednak od pracodawcy:

• jeżeli przełożony wyraża zgodę na powrót pracownicy – może ona powrócić na stanowisko pracy od razu,
• w pozostałych przypadkach – konieczne jest poinformowanie pracodawcy o powrocie najpóźniej na 30 dni przed planowanym terminem powrotu do firmy.

W drugim przypadku pracodawca ma obowiązek dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku lub stanowisku równorzędnym.

Urlop wypoczynkowy po urlopie wychowawczym

Czy urlop wypoczynkowy można wykorzystać po urlopie wychowawczym? Tak – mamy przebywające na urlopie wychowawczym mają prawo do urlopu wypoczynkowego. Trzeba jednak pamiętać o sposobie jego naliczania. Regułą jest, że z dniem 1 stycznia każdego roku pracownik nabywa 20 lub 26 dni urlopu (w zależności od stażu).

W sytuacji wykorzystania urlopu wypoczynkowego po urlopie wychowawczym kobiety opiekujące się dzieckiem muszą pamiętać, że:

• może zajść konieczność zastosowania tzw. urlopu proporcjonalnego,
• pracodawca nie ma obowiązku udzielić urlopu wypoczynkowego tuż po zakończeniu urlopu wychowawczego.

Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego po urlopie wychowawczym są zatem odmienne niż po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim.