W najbliższą niedzielę, 26 stycznia, obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Transplantacji, który upamiętnia pierwszy udany przeszczep nerki, który odbył się w 1966 r. w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Jak wynika z najnowszych danych „Poltransplant”, liczba przeszczepów w Polsce rośnie – w 2019 roku przeprowadzono ich 1473, o ponad 80 więcej niż rok wcześniej.
JAKIE WARUNKI TRZEBA SPEŁNIĆ, BY ZOSTAĆ DAWCĄ ORGANÓW?
Dawcą może zostać zdrowa osoba spełniająca określone warunki formalne. Organy mogą zostać pobrane od człowieka w krótkim czasie po jego śmierci- pod warunkiem jednak, że wcześniej nie zgłosił do takiego zabiegu sprzeciwu. Natomiast osoba żyjąca może zostać dawcą narządów tylko dla swoich bliskich.
Dawcą organów może być osoba, która spełnia określone warunki zdrowotne i formalne:
- ma zdolność do czynności prawnych,
- jest w wieku 18–55 lat,
- nie ma znacznej niedowagi lub otyłości,
- nie choruje na choroby psychiczne,
- nie choruje na schorzenia ujęte na specjalnej liście, takie jak np. niewydolność nerek lub wątroby, czynna choroba nowotworowa, choroby zakaźne (np. wirusowe zapalenia wątroby, AIDS) czy autoimmunologiczne, nie przechodziła transplantacji lub rozległych zabiegów operacyjnych.
Ostateczną decyzję o zakwalifikowaniu danej osoby jako kandydata na dawcę zawsze podejmuje lekarz.
KTO MOŻE ZOSTAĆ DAWCĄ POŚMIERTNIE?
Według obowiązujących w Polsce przepisów, narządy można pobrać do przeszczepu od każdej nagle zmarłej osoby pod warunkiem, że za życia nie zgłosiła się do Centralnego Rejestru Sprzeciwów i nie złożyła właściwego oświadczenia. Rejestr jest prowadzony przez Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant” w Warszawie. Decyzja dotycząca oddania organów jest prawem każdego człowieka i absolutnie nie wolno jej podważać. Warto pamiętać jednak, że gotowość do oddania – w przypadku nagłej śmierci – swoich narządów osobom cierpiącym na nieuleczalne choroby pozwala na uzyskanie trwałej poprawy stanu ich zdrowia i powrót do normalnego życia.
Osoby, które zdecydowały się na pośmiertne oddanie organów, mogą przyspieszyć proces decyzyjny podejmowany przez zespół lekarski, nosząc przy sobie oświadczenie woli potwierdzające zgodę na podjęcie takich działań. Wzór dokumentu można znaleźć na stronach internetowych „Poltransplantu”: http://www.poltransplant.org.pl/ . Niektóre osoby zdecydowane na oddanie swoich organów noszą przy sobie specjalne bransoletki, czasami decydują się także na wykonanie tatuażu ze zgodą. Należy jednak pamiętać, że oświadczenie ma znaczenie informacyjne i zmusza do pełnej weryfikacji statusu osoby zmarłej w rejestrze sprzeciwów.
W każdym możliwym przypadku transplantolodzy rozmawiają na temat pobrania narządów z rodziną zmarłego, jednak jej opinia (w sytuacji, gdy nie są opiekunami prawnymi potencjalnego dawcy) nie ma znaczenia prawnego w całym procesie. Warto, by osoba chcąca po śmierci oddać organy do przeszczepu albo niewyrażająca na to zgody poinformowała o swojej decyzji najbliższą rodzinę, gdyż w sytuacji ewentualnego nieszczęśliwego śmiertelnego wypadku, zmniejszy to natężenie emocji i ewentualne kontrowersje.
KTO MOŻE ZOSTAĆ DAWCĄ W TRAKCIE ŻYCIA?
Według obowiązujących przepisów, osoba żyjąca może oddać narząd osobie z najbliższej rodziny. Możliwe jest też przekazanie, np. nerki, osobie niespokrewnionej, jeśli jest ona związana blisko z dawcą, a relacja ta zostanie potwierdzona sądowo. Przepisy mają na celu zapobieganie handlowi narządami i innym podobnym, nielegalnym i niemoralnym praktykom.
W każdym przypadku obowiązuje oczywiście zasada, że osoba wyrażająca zgodę na pobranie organu musi mieć zdolność do czynności prawnych, nie podejmuje decyzji pod przymusem ani w stanie ograniczonej poczytalności. Musi być również poinformowana o możliwych powikłaniach i ewentualnych szkodach, jakie może spowodować usunięcie np. nerki czy części wątroby.
Transplantologia jest nowoczesną dziedziną medycyny, dzięki której możliwe jest leczenie chorób wynikających z nieodwracalnych zmian w narządach, może działać tylko dzięki osobom, które zdecydują się na oddanie organów- w trakcie swojego życia lub po śmierci.
Transplantolodzy ratują życie, ale mogą to robić tylko w sytuacji, gdy my – potencjalni dawcy – będziemy chcieli pomóc oddając swoje organy!
