Modne słowo – depresja
Jednym z najmodniejszych słów od jakiegoś czasu stało się słowo DEPRESJA. Określamy tym słowem wiele wewnętrznych stanów, jakich doświadczamy. Tymczasem silną depresję nazywaną dużą rozpoznajemy u kilku nastolatków na stu, którzy skarżą się na obniżony nastrój. Co z tymi, którzy czują się smutni a nie mają stwierdzonej dużej depresji ani choroby afektywnej dwubiegunowej? To są osoby u których zły nastrój związany może być z kilkoma innymi problemami psychicznymi. Wszyscy oni cierpią na różnorodne zaburzenia nastroju oraz problemy w regulacji afektu. Każdy z nich będzie wymagał trochę innego leczenia.
Duża depresja
Objawami dużej depresji są:
- długo trwający nasilony smutek,
- utrata wiary w siebie i w swoją przyszłość,
- brak snu albo nadmierny sen,
- problemy z apetytem,
- trudności w skupieniu na lekcjach.
Czasami zamiast smutku można odczuwać niepokój albo złość. Często pojawia się uczucie beznadziei. Najgorsze w depresji jest to, że można nie domyślić się, że coś jest z nami nie tak. Możemy być przekonani, że wszystko co myślimy na swój temat jest prawdą.
Dużą depresję należy leczyć lekami. Pomocna bywa też psychoterapia. Czasami będzie trzeba też zostać w szpitalu.
Przeciwieństwo depresji – czyli mania
Jeśli nastolatkowi zdarzają się okresy kiedy czuje się bardzo szczęśliwy, rozpiera go energia, wpada na różne dziwne pomysły, potrzebuje mniej snu, ma ochotę na zachowania, które były dla niego wcześniej wstydliwe, to może być to epizod maniakalny.
I stan w którym występuje i depresja i mania
Mania towarzyszy najczęściej depresji. Jeśli u jednej osoby występują po sobie jedne i drugie objawy to może ona cierpieć na tzw. chorobę afektywną dwubiegunową. Tutaj również bardzo skuteczne są leki, które stabilizują nastrój.
Depresje reaktywne
Innym rodzajem depresji jest depresyjna reakcja na różne trudne wydarzenia życiowe takie jak kłopoty w domu, w szkole. Smutek może być także reakcją na przemoc. Tutaj najważniejsze jest by poradzić sobie z czynnikiem który wywołuje w nas stres i dyskomfort. Rozwiązanie trudnej sprawy przynieść może ustąpienie objawów.
Bardzo często smutkiem reagujemy na samo dojrzewanie. Adolescencja to jeden z najtrudniejszych momentów w naszym życiu. Depresję, która jest reakcją na dojrzewanie często nazywamy depresją młodzieńczą.
Bywają też takie depresje, w których smutek wynika z tego, że mamy jakiś konflikt wewnętrzny. Czegoś trochę chcemy, czegoś się boimy.
We wszystkich tych trzech typach depresji, które możemy nazwać reaktywnymi (czyli będącymi reakcją na coś co dzieje się z nami, w nas lub wokół nas) przydatne jest uzyskanie wsparcia od kogoś bliskiego, zastanowienie się nad tym, co możemy zmienić w sobie lub w naszym życiu. Nieodzowne może być też wsparcie psychologa lub psychoterapia.
Zaburzenia regulacji emocji
Zdarza się, że to co nazywamy depresją to tak naprawdę problemy w regulacji emocji. Drobne wydarzenia życiowe a czasami sam brak przyjemności czy interesujących nas zajęć może powodować, że wpadamy w dół psychiczny. Czujemy się wtedy jak w dużej depresji ale stan taki trwa krótko i mija gdy zdarza się w naszym życiu coś przyjemnego. Czasami niestety cierpiące na zaburzenia regulacji emocji osoby uczą się wydobywać z takiego psychicznego dołka poprzez różne ryzykowne działania: alkohol, narkotyki, niebezpieczne relacje, seks. Wtedy problemem staje się nie tylko to, że wpadamy w zły nastrój ale także to jak sobie ktoś z tym stanem psychicznym radzi. Można się nauczyć jak zdrowo regulować swoje emocje. Jest to proste ale wymaga pracy i chęci. Im szybciej ktoś nauczy się jak radzić sobie z regulacją emocji tym lepiej.
Pustka i surowy sędzia.
Zdarza się też, że jako depresją nazywamy uczucie pustki, poczucia, że brakuje nam emocji. Poczuciu pustki towarzyszy też często trudność w radzeniu sobie z różnymi silnymi uczuciami pojawiającymi się nagle. Bardzo wiele z nich dotyczy relacji z innymi. Osoba taka boi się innych albo tak bardzo pragnie bliskości z nimi, że nie toleruje kiedy mają w tym względzie własne plany. U osób u których występuje takie poczucie pustki bardzo często mamy też do czynienia z problemami w regulacji emocji.
Depresją nazywamy również taki stan, w którym ma się w sobie bardzo surowego sędziego, kogoś kto bez przerwy mówi nam, że jesteśmy do niczego, że do niczego się nie nadajemy. Bardzo często ten surowy cenzor sąsiaduje z taką naszą częścią psychiki, która ma bardzo wysokie oczekiwania wobec siebie. Jest wtedy bardzo trudno być z siebie zadowolonym, nawet jeśli odnosi się sukces to nigdy nie jest on dość dobry i zamiast się cieszyć jest smutno.
OBA STANY NAZYWAMY CZĘSTO MYLNIE DEPRESJĄ. Związane są one jednak ze sposobem i tempem w jaki rozwijają się różne części czyjejś OSOBOWOŚCI. Nie są to jednak to samo co zaburzenia osobowości u dorosłych. Z czasem, gdy dojrzewanie minie można poczuć się lepiej, nauczyć się kontrolować albo bardziej lubić. W obu wypadkach wskazana jest długoterminowa lub bardziej intensywna psychoterapia.
Depresja w chorobach somatycznych
Jest jeszcze jeden rodzaj depresji, w której obniżenie nastroju, brak energii wynikać może z jakiejś CHOROBY SOMATYCZNEJ. Takie objawy pojawiać mogą się przy niedoczynności tarczycy, anemii czy nawet chorobie nowotworowej. Nie wszystkie problemy z psychiką wynikają tylko z emocji.
Czy małe dzieci cierpią na depresję?
Problemy z emocjami, afektem i przeżywaniem pojawić mogą się nie tylko w dorosłości czy w adolescencji ale też w dzieciństwie.
Jeśli objawy depresji występują przed okresem pokwitania to bardzo często mamy do czynienia z dużą depresją. Trudność stanowi tu to, że dzieciom trudno jest opisywać swoje stany wewnętrzne. Nie wiedzą jak je nazwać! Depresyjne dziecko skarżyć może się na nudę, brak energii czy chęci do zabawy. Może reagować regresją – czyli powrotem do wcześniejszej fazy rozwoju np. poprzez odmowę mówienia czy zanieczyszczanie się.
Zawsze gdy u dziecka wystąpią objawy depresji trzeba sprawdzić czy nie jest ono ofiara przemocy. Depresja może być też wynikiem porzucenia czy nie zaspakajania ważnych potrzeb dziecka.
Depresja jest uleczalna!
W każdym rodzaju „depresji” mogą pojawić się myśli samobójcze, należy pamiętać, że za każdym razem wynikają one z problemu, który może minąć. Czasami nastrój poprawić może się po prostu z wiekiem, czasami, gdy otrzyma się wsparcie od kogoś bliskiego, czasami po rozmowie z psychologiem albo dłuższej psychoterapii. Niekiedy trzeba wziąć leki. Każda jednak depresja jest uleczalna!
Autor: dr hab. n. med. Maciej Pilecki – specjalista w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, kierownik Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.
Partnerem artykułu jest OSHEE i Szpital Uniwersytecki w Krakowie.
