O tym, że mowę dziecka można „wspierać” rodzice słyszą najczęściej podczas jednej z pierwszych wizyt w gabinecie logopedy. Nie znajdują się w nim bez przyczyny. Są rodzicami dziecka, które mówi niewiele i więcej komunikuje za pomocą krzyku i płaczu niż słowami. Wtula się w jedno
z nich i niechętnie podejmuje współpracę. Rodzice są załamani i zniechęceni, ponieważ ich dziecko nie wykazało chęci kontaktu i nie wypowiedziało ani słowa. Jednym z opisanych rodziców możesz być właśnie TY.
Szczegółowo przeprowadzony wywiad z opiekunami kilkulatka pokazuje sposoby porozumiewania się jakie wypracowało sobie dziecko z otoczeniem. Jak dokonało małej manipulacji tak, żeby mama i tata czytali w jego myślach, gestach, mimice i nadawali znaczenie wypowiadanym dźwiękom. Jednak przychodzi czas, kiedy trzeba rozpocząć wdrażanie pewnych strategii, których celem jest ułatwienie i wzbogacanie codziennej komunikacji.
Co zaproponuje Wam logopeda kiedy rozpoczynacie terapię? Oto kilka wskazówek, które ułatwiają nawiązywanie werbalnego kontaktu z dzieckiem i przyczyniają się do wzbogacenia jego zasobu słownictwa.
Język jakim komunikujesz się z dzieckiem powinien być:
- Łatwy do zrozumienia – dziecko woli komunikaty proste i konkretne. Nie utrzyma uwagi na długim komunikacie i szybko przeniesie uwagę na coś innego zanim dokończysz kierowane do niego polecenie. Dla małego dziecka liczy się tu i teraz.
- Kąpiel słowna – takie hasło bardzo często możemy usłyszeć w gabinecie specjalisty. Pamiętajmy, że nie chodzi o to, by to rodzic wydawał z siebie setki słów stojąc nad dzieckiem. Mówisz do dziecka, ale czekaj też na odpowiedź. Komunikacja jest interakcją, potrzebny jest zarówno nadawca jak i odbiorca.
- Pokaż i nazwij – weź przedmiot, pokaż do czego służy, nazwij, pobaw się wspólnie. Pozwól dziecku nim manipulować, sprawdzać jego użyteczność, wydawaj dźwięki podczas zabawy.
- Pamiętaj, że język jest plastyczny – dzieci uwielbiają, gdy mama i tata w czasie zabawy zmieniają swoje głosy, akcentują wyrazy i bawią się głosem podczas wspólnego czytania książeczek.
- Baw się w udawanie – wcielaj się w różne role, odgrywajcie małe scenki.
- Dbaj o tempo i wyrazistość swojej wypowiedzi – staraj się, żeby tempo Twojej wypowiedzi nie było szybkie. Pamiętaj o oddechu, relaksuj się z dzieckiem. Wykonuj ćwiczenia oddechowe zalecone przez logopedę, takie jak dmuchanie na kuleczki waty, skrawki papieru, kolorowe piórka, bańki mydlane itp.
- Zachęcaj do opowiadania o tym, co dziś robiliście – możesz zacząć prowadzić książkę aktywności. Jest to album ze zdjęciami dziecka z pobytu w miłych dla niego miejscach. Mój syn uwielbia mieć taki albumik, w którym wklejam bilety, foldery i inne pamiątki z czasu ferii, wakacji czy innych wycieczek. Z chęcią opowiada o tym, co widział.
- Odwzajemniaj sposób komunikacji dziecka – naśladuj jego wypowiedź, ale nie strofuj i nie śmiej się z niewyraźnego mówienia.
- Unikaj komunikatów: „Nie mów tak!” , „Źle powiedziałeś!”, „Mów wyraźnie!”, „Nie jąkaj się!”, „Powtórz!”. Dla małego dziecka to bardzo negatywny komunikat zakładający, że coś mu się nie udaje. Będzie powodował jeszcze większą frustrację przed każdą podejmowaną próbą.
- Nazywaj uczucia – naucz dziecko empatii poprzez określanie emocji jakie mu towarzyszą w danej chwili. To bardzo ważne, by dziecko uczyło się określania swoich uczuć. Wpłynie to na rozwój jego wrażliwości i da podstawę dla odczytywania emocji innych osób.
- Zadawaj pytania dziecku – nie tylko ono może pytać „co to?”, „dlaczego?”. Zadając pytanie rozpoczynasz interesującą rozmowę ze swoim dzieckiem. Dowiesz się wielu nowych rzeczy, otrzymasz odpowiedź, która zapewne Cię zdziwi i wywoła uśmiech na Twojej twarzy. Sprawi, że zobaczysz świat jego oczami. Daj szansę wyobraźni.
- Wracaj do stawianych wcześniej pytań – daj dziecku czas na przetworzenie informacji, które otrzymało od Ciebie. Daj przykłady wielu możliwości odpowiedzi. Przekonasz się ile wiedzy zgromadziło korzystając z Waszych rozmów.
Drogi Rodzicu, to tylko nieliczne przykłady możliwości wspierania rozwoju mowy w środowisku domowym, naturalnym dla dziecka.
Pamiętaj, że lepiej wcześniej skonsultować się ze specjalistą i wiedzieć jak postępować ze swoim dzieckiem niż przeoczyć dobry moment do rozpoczęcia oddziaływań logopedycznych. Konsultacja logopedy będzie odpowiedzią na Twoje pytania i wątpliwości. Pamiętaj, że masz prawo nie wiedzieć jak sobie radzić z dzieckiem, które nie chce mówić. To specjalista oceni skalę problemu i zaplanuje optymalną formę terapii dla Twojej pociechy.
Życzę Ci sukcesów w pracy nad usprawnianiem mowy Twojego maluszka!
Autorka tekstu:
Magdalena Fałek – szczęśliwa mama, neurologopeda, logopeda medialny, lektor, wykładowca.
